DE LICHTJES VAN DE SCHELDE

Gepubliceerd op 25 februari 2024 om 20:41

Ooit, in de 19e eeuw, toen er in de nieuw gevormde staat België behoefte was aan een officiële Nederlandse taal, zou het Antwerps voorgedragen zijn als standaard. Een substantiële Vlaamse bijdrage zou de adoptie van het algemeen beschaafd Nederlands in België een stuk makkelijker maken. Helaas voor Mr Willy, als rasechte Antwerpenaar is het nooit zover gekomen 
Nu, het zal wel niet gauw gebeuren, maar stel dat het onderwijs in Vlaanderen het ABN bij het grofvuil zet, en dat prachtige Vlaamse dialect invoert . Stel. Wat moet u dan doen om weer bij te zijn? 
Om ten volle dat rijke Antwerpse dialect te kunnen waarderen? Om te beginnen gaan we jij en u vervangen door gij of ge, en het bezittelijk voornaamwoord wordt uw. Ge moet dus geen verschil maken tussen de beleefdheidsvorm en de vertrouwelijke vorm. Dat is fijn gemakkelijk. Maar ge moet letten op uw werkwoorden , zeker de onregelmatige, want met ge worden die anders vervoegd.. Ge moet bijvoorbeeld schrijven: ge zijt ( je bent) - ge waart ( je was) ; ge komt - ge kwaamt ( je kwam) . Dikwijls moet ge het onderwerp vastklikken aan het werkwoord en daar moet ge dan een tussenklink bij gebruiken: dat hebbekik wel gezien - dat moogdegij niet weten. Dat laatste moogt ge inkorten tot moogde. Moet ge kan ook moette zijn; wilt ge is wilde; zijt ge is zijde. ( Zijde zot = ben je gek )
 Heel ingrijpend zal de verbuiging van lidwoorden (de, het, een), de aanwijzende (deze, die) en de bezittelijke voornaamwoorden (mijn, onze) zijn. Daarvoor moogdegij het onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke zelfstandige naamwoorden niet uit het oog verliezen. We spreken van een tafel en ne stoel; mijn tafel, mijne stoel. Sommige woorden zijn standaard mannelijk, ook als ze op een vrouw slaan: ne kankerlijer. Als het woord onzijdig is, dan is het onbepaald lidwoord gewoon ee paard, e ventje. In al deze gevallen krijgt ne of e er nog eens een n achteraan als overgangsklank als er ne klinker, een niet-uitgesproken h of een b volgt: nen appel, een afdak (wat dus hetzelfde klinkt als nu: een afdak), onzen hof, nen boom. Het lidwoord de moettegij alleen verbuigen voor de klank, of er nu ne man of een vrouw volgt. Dus de man, de vrouw, maar den apotheker, den bakker. Wilde een bijvoeglijk naamwoord bij 't zelfstandig voegen, dan moettegij ook letten op de verbuiging. In de meeste gevallen zijn dat de regels voor 't lidwoord nede groten boom. De wordt niet verbogen als er een bijvoeglijk naamwoord volgt, behalve voor een klinker ,doffe h of een b, maar omdat boom mannelijk is, zijde verplicht groot wel te verbuigen met een n. Vergelijkt dat nu ne keer met de grote bloem (bloem is vrouwelijk). Ge zult nu uwe kop niet meer moeten breken over 't verschil tussen nen hond, ne kwaaie hond en nen braven hond, de stoute hond, den braven hond. 
Nog een kwestie van woordvorming: de meeste verkleinwoorden maken we met -ke , -eke of verwante vormen: e plaatske, e manneke, e bomeke .Maar 't is voor veel Vlamingen nie e planteke, maar e plantje. Sommige woordekes verliezen de t op 't eind: we zeggen niet wat, dat, niet, met – maar wa, da, nie, me, soms me een d erachter: wad is da? Ook de eind-n van werkwoorden en van meervouden moogde late valle. 
En na sommige voegwoorde moette nog ne keer da zegge: ik weet nie of dad ik da nog kan volge

En als ge da nu allemaal hebt geleerd, dan zulde nooit nie meer zegge da Antwerps e simpel taaltje is, en dan zuldegij moette toegeve da Mr Willy nen hèlen slimmen Belg is.  

PS 
Het Antwerps bevat ook nog een enorm rijke woordenschat, maar da's voor een volgende keer.  
En één van de mooiste liederen waarin Antwerpen bezongen wordt is " De lichtjes van de Schelde" uitgebracht door Bobbejaan Schoepen in 1952 , en nadien vertolkt door talloze Antwerpse en Vlaamse zangers. Onderstaande versie is gezongen door Bobbejaan. Een van de laatste keren dat hij in de openbaarheid kwam. Hij was toen al zwaar ziek en een paar maanden later gestorven aan darmkanker. 

 https://www.youtube.com/watch?v=CQQMspoCbWE

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.